Rouwen

Het werd eergisteren al duidelijk, dat ook jij rouwt om je opa op je eigen manier. Het telefoontje van je school bevestigde dat. Helaas! Na meer dan een jaar gevuld met enkel positiviteit over hoe goed het met je gaat, kregen we nu opnieuw te horen dat het heel moeilijk loopt. Je emoties schieten opnieuw alle kanten uit en je smeert opnieuw met je kaka en pipi. Lieve schat, dat wil zeggen dat het echt niet goed met je gaat.

Ons gezin ademt verdriet momenteel. Dat is normaal als je iemand die je zo graag ziet moet afgeven. Je mama is een emotionele huilebalk. En ook je papa en je broer hebben hun moeilijke momenten. Ik probeer mijn tranen te sparen voor die momenten waarop jij ze niet kan zien, maar ik weet dat je zulke zaken perfect aanvoelt. Het lijkt soms alsof er een magneetje in jou zit dat de emoties van de mensen rondom jou aantrekt. Vooral dan als het om minder fijne emoties gaat.

Ik weet dat je zelf ook verdriet hebt. Dat toonde je ons. Ik besef ook dat het voor jou wellicht ontzettend verwarrend is. Ik heb er het raden naar wat je nu wel en niet begrijpt. Ik geef jou de stukjes van deze lastige puzzel wel aan, maar je zal hem zelf moeten leggen. Het is een onzichtbare puzzel, waardoor ik helaas niet kan zien hoe ver je er al mee staat. Er liggen vast en zeker al een paar stukjes, maar ga je er ook in slagen hem volledig af te krijgen? Ik wil je zo graag helpen, maar voel me machteloos.
Enerzijds begrijp je de wereld onvoldoende, anderzijds begrijp je hem dan weer te goed. Dat maakt rouwen bij jou een stuk ingewikkelder dan bij onszelf, of bij je grote broer, omdat je het allemaal minder goed kan plaatsen. Tegelijkertijd is het zoveel lastiger dan bij je kleine broer, die er amper iets van mee krijgt en gewoon vrolijk verder leeft.

Lieve jongen, ik hoop dat je er in slaagt om dit te verwerken. Ik hoop dat je niet in een negatieve spiraal blijft hangen. Ik ben er bang voor. Je opa, die missen we allemaal. Zoveel is duidelijk!
“Niets was mij meer waard dan mijn dertien kleinkinderen met in het bijzonder onze twee onuitwisbaar in mijn ziel gegrifte zorgenkindjes.” Het zijn maar enkele van de mooie woorden waarmee opa definitief afscheid nam van ons. Ik hoop dat ik een klein stukje van de kracht en moed die ik daar zelf uit haal, aan jou kan doorgeven. En dat hij, en ikzelf, je op die manier toch nog een beetje kunnen helpen.

Ik wil naar opa en oma gaan

Ik had het je al verteld, wat er met opa gebeurd was.
Je begreep er niet veel van, dacht ik.
Het zou pas tot je doordringen als je een paar bezoeken op rij zou merken dat opa er niet meer was.
Dat geloofde ik echt.

Gisteren kwam je thuis na een leuke dag op school en in de leefgroep. Wij hadden die dag afscheid genomen van jouw opa. Zijn rouwkaartje stond op de vensterbank.
Je keek naar zijn foto: “Ik wil naar opa en oma gaan!”
Ik legde het je nog eens uit. Dat opa er niet meer zou zijn, maar oma wel.
“Opa is gestoren.”, zei je. Sterven, een voor jou abstract woord dat je niet eens correct kan uitspreken. Hoe zou je dit moeten begrijpen? Ik maakte nogmaals de vergelijking met jouw konijntjes. En met Rufus. De hond van je opa. Maar drong het echt tot je door?

Je speelde verder. Ik merkte hoe je tijdens het spelen je blik geregeld kort op de foto van opa wierp. Je keek bezorgd.
Een tijdje later vond je even rust op de zitzak. Er leek niets aan de hand. Tot ik een traan over je wang zag rollen en je vervolgens zachtjes begon te snikken. Je gehuil klonk steeds luider en triester. Ik vroeg wat er scheelde. Had je je misschien pijn gedaan? “Opa!”, snikte je. Het klonk hartverscheurend.
Ik schrok er een beetje van. Ik heb je proberen troosten, al wist ik niet goed hoe.
“Ik wil naar oma gaan!”, zei je.
Soms begrijp je meer dan wij denken.

Lieve papa

Lieve papa, pablic, oude pelikaan,

Vanmorgen werd ik wakker in een heel andere wereld. Een wereld zonder jou. Dat voelt onwezenlijk. Hard. En het doet ongelooflijk veel zeer. Ik weet nog niet precies hoe ik in die wereld verder leven moet.

Mijn kinderen werden één voor één wakker.
Tarsje, van wie ik niet weet hoe hij dit nieuws zal verwerken. Begrijpt hij het, wat dit betekent, dat opa er niet meer is? “Ik wil naar opa en oma gaan!”, zal hij dat blijven zeggen? Begrijpt hij dat jou niet meer zien zitten, stappen, praten, plagen en lachen, betekent dat je meer bent dan zomaar even weg? Eén ding weet ik zeker: ook hij zal je heel hard missen. Hij is vertrokken naar de kortopvang. Ik heb hem nog niets verteld. Net omdat ik niet weet hoe hij dit zal beleven. En omdat ik er op dat moment ook echt voor hem moet kunnen zijn.

Sietze, met heel veel verdriet. We huilden samen, deelden ons verdriet. En dat zullen we ongetwijfeld nog een hele tijd blijven doen. Mijn moederhart brak. Ik zou het hem zo graag besparen. Jij was, bent en blijft zijn grote vriend. Hij “ounen moat”. Uit alles bleek hoe trots je op hem was. De mooie woorden die je tijdens één van mijn laatste bezoekjes over hem liet vallen, heb ik hem doorgegeven. Hij straalde. Je bezorgde hem een pak mooie herinneringen, waar we samen al even over mijmerden deze ochtend. En ik herken jou ook heel vaak in hem.

Lasse, met een stralende lach op zijn gezicht. Hij biedt me troost, zijn grote talent. Misschien is hij in zijn wereldje, nog wel één van de gelukkigste persoontjes. Hij zal de pijn en het gevoel alsof de grond onder je voeten vandaan wordt gehaald, nooit moeten ervaren.

Ik weet dat je erg bezorgd was om mijn kinderen, om ons gezin. Je was een fantastische papa, schoonpapa en een super opa voor ons allemaal! Je hebt me, samen met moeke, een onbezorgde en prachtige jeugd bezorgd. Dat is zonder twijfel het allermooiste geschenk dat je me kon geven. De afgelopen dagen flitsten de mooie herinneringen door mijn hoofd. Vaak kleine dingen, groots in hun eenvoud. Toen mijn leven zwaarder en moeilijker werd, heb ik me altijd gesteund gevoeld. Ik wist dat ik altijd op jou kon rekenen. Die onvoorwaardelijke liefde heeft ontzettend veel voor me betekend.

Je was soms een speciale mens. Het zijn net die eigenaardigheden die je zo bijzonder maakten. En waar ik gisteren en de voorbije dagen samen met moeke, mijn broers en zus al geregeld tussen het vele verdriet door om moest lachen. Ik herken ook veel van je trekjes bij mezelf, meer en meer, naarmate ik ouder word. Je koppigheid, je aversie voor oppervlakkigheid, de manier waarop je discussieerde, hoe je je pijn zoveel mogelijk alleen probeerde te verbijten, de manier waarop je in je pen kroop… Papa, ik lijk steeds meer op jou. En ik ben er verdomd trots op! Ik denk dat dat voor al je kinderen geldt, elk op onze eigen manier.

Ik ben blij dat ik je nog zag. Dat ik nog afscheid kon nemen vlak voor je stierf. Ik had er schrik voor. Maar het deed me goed. Ik hoop dat je onze aanwezigheid hebt gevoeld. En dat het ook jou deugd deed om je kinderen en vrouw tijdens die laatste momenten dicht bij je te hebben.

Lieve papa, pablic, oude pelikaan,
Ik zou liever geen afscheid nemen.
Wie zal me nu een berichtje sturen als er een schrijf- of tikfoutje in deze blog geslopen is?
Ik zal je zo hard missen.
Elk klein stukje van jou.
Dag grote vriend!

8 jaar!

Lieve, grote jongen,

Ik was duidelijk minder actief op mijn blog het voorbije jaar. Het jaarlijkse maandoverzichtje van dit levensjaar, zoals ik er de voorbije jaren altijd eentje opstelde, zal ik nu dus moeten overslaan.
Het betekent echter absoluut niet dat dit een rustiger jaar was. Of dat er minder is gebeurd in jouw en ons leven.

Het jaar waarin jij 7 was, was een erg vreemd jaar. Het was het jaar waarin corona onze levens beheerste. Niet alleen bij ons, maar over de hele wereld. Dat maakte ons ergens een beetje minder “anders” dan een doorsnee gezin. Soms voelde het zelfs comfortabel, al zorgde het zeker ook voor nog meer isolement en gemis.

Het was het jaar waarin wij, na je ziekenhuisopname door Covid-19, extra blij waren dat jij er nog was, maar tegelijkertijd ook verder moesten met de realiteitscheck die we hadden gekregen. Terwijl ik er de voorbije jaren relatief gemakkelijk in slaagde om jouw kwetsbaarheid te negeren en mijn kop in het zand te steken wat betreft jouw ernstige ziekte, slaag ik daar tegenwoordig veel minder goed in.
Het was het jaar waarin we jou extra wilden beschermen en het moeilijk was om daar een juist evenwicht in te vinden. We zoeken nog steeds.

Het was het jaar waarin we verder moesten nadenken over jouw heupoperatie. En het jaar waarin we opnieuw verder uitstelden omdat de timing niet ideaal was. Er was immers ontzettend veel gaande met je broer. Maar wanneer zal de timing wel goed zijn?

Het was het jaar dat we moeten afsluiten met heel slecht nieuws. Jouw aanwezigheid en onze knuffelmomentjes bieden me meer troost en steun dan je zelf ooit zal kunnen vermoeden. Tegelijkertijd voeden de confrontatie met de broosheid van het leven en het verdriet en de pijn die daarmee gepaard gaan, de angsten die dit jaar sowieso al meer aan de oppervlakte waren gekomen nog harder.

Vandaag vieren we jouw verjaardag. Al zijn we absoluut niet in feeststemming. Vieren doen we! In alle rust. Met vooral wat extra knuffels en aandacht. Omdat jij zo bijzonder bent, dat je eigenlijk niet meer nodig hebt om gelukkig en blij te zijn.
Gelukkige achtste verjaardag lieve vriend!